نبات چگونه تولید میشود؟

نبات در واقع بلورهای درشت قند است که از محلول غلیظ آب و شکر (معمولا با اضافه کردن زعفران، هل یا گیاهان معطر دیگر) تهیه می شود. این شیرینی نه تنها در سفره های ایرانی جایگاه ویژه ای دارد، بلکه برای درمان دل درد، نفخ و تقویت انرژی نیز به کار می رود. از گذشته های دور، نبات به عنوان یکی از سوغاتی های محبوب شهرهایی مانند اصفهان و یزد شناخته می شد و معمولا در مراسم و مهمانی ها همراه با چای سرو می شد. علاوه بر این، بسیاری از مردم باور دارند که مصرف نبات زعفرانی می تواند باعث آرامش اعصاب و بهبود خلق و خو شود. در برخی مناطق ایران، هنوز هم تولید نبات به روش سنتی انجام می شود و استادکاران با دقت خاصی بلورهای زیبای آن را شکل می دهند تا محصولی شفاف، خوش طعم و چشم نواز به دست آید.

برای تولید نبات سنتی، معمولاً از مواد زیر استفاده می‌شود:

ابتدا شکر و آب را در دیگ های بزرگ حرارت می دهند تا محلول به صورت یکنواخت و غلیظ درآید. در این مرحله معمولا از نسبت 3 به 1 (سه کیلو شکر به یک لیتر آب) استفاده می شود. نکته مهم این است که دمای محلول باید کنترل شده باشد (حدود 110 تا 115 درجه سانتی گراد) تا قندها به درستی حل شوند و محلول اشباع حاصل شود. در برخی کارگاه های سنتی برای بهبود کیفیت شربت، از صافی های پارچه ای برای حذف ناخالصی های شکر استفاده می شود که این کار باعث شفاف تر شدن نبات نهایی می گردد.

پس از حل شدن کامل شکر، محلول کمی خنک می شود و در صورت تمایل، زعفران دم کرده یا هل به آن اضافه می شود تا نبات نهایی طعم و بوی بهتری داشته باشد. در برخی مناطق ایران مانند یزد و خراسان، از گلاب یا دارچین نیز برای معطرسازی استفاده می کنند. این افزودنی ها نه تنها عطر دلپذیری به نبات می دهند بلکه خاصیت درمانی آن را نیز افزایش می دهند.

چوب های باریک یا نخ های تمیز (معمولا آغشته به پودر نبات یا شکر) داخل ظرف شیشه ای یا فلزی مخصوص قرار می گیرند. این چوب ها به عنوان هسته رشد بلورهای نبات عمل می کنند. هرچه محیط تمیزتر و محلول شفاف تر باشد، بلورهای نبات شفاف تر و زیباتر خواهند شد. برخی تولیدکنندگان سنتی باور دارند که حتی لرزش یا صدای زیاد در محیط می تواند روند شکل گیری بلورها را مختل کند.

این مرحله بسته به دما و غلظت شربت، بین 48 تا 72 ساعت طول می کشد. بلورهای قند به تدریج روی چوب ها یا نخ ها رشد می کنند و شکل نهایی نبات را تشکیل می دهند. در کارگاه های سنتی، این مرحله در اتاق های گرم و بدون لرزش انجام می شود تا بلورها فرصت کافی برای رشد منظم و یکنواخت داشته باشند. گاهی برای تولید نبات های خاص، زمان رشد تا یک هفته نیز افزایش داده می شود تا بلورها بزرگ تر و شفاف تر شوند.

پس از رشد کافی بلورها، چوب های نبات از ظرف خارج شده و در هوای خنک خشک می شوند. سپس در بسته بندی های مختلف، از بسته های ساده نایلونی تا جعبه های زعفرانی لوکس، به بازار عرضه می شوند. در کارخانه های مدرن، برای افزایش ماندگاری و جلوگیری از جذب رطوبت، نبات ها در بسته بندی های وکیوم یا مقوایی مخصوص نگهداری می شوند. در نهایت، این بلورهای طلایی و شیرین به عنوان یکی از نمادهای اصیل فرهنگ ایرانی بر سر سفره ها و در کنار چای جای می گیرند.

نبات یکی از شیرینی های سنتی و محبوب ایرانی است که در انواع مختلفی تولید می شود. هر نوع نبات بسته به نحوه تولید، شکل ظاهری و کاربرد مصرفی، ویژگی های خاص خود را دارد. از دیرباز، نبات ایرانی به عنوان نماد شیرینی، مهمان نوازی و طعم اصیل ایرانی شناخته می شود و همچنان در بسیاری از منازل و پذیرایی ها جایگاه ویژه ای دارد.

یکی از رایج ترین و پرطرفدارترین انواع نبات، نبات چوبی است. این نوع نبات که اغلب به صورت نبات چوبی زعفرانی تولید می شود، به دلیل ظاهر جذاب، بلورهای درخشان و استفاده آسان، برای پذیرایی رسمی، مهمانی ها و هدیه دادن بسیار مناسب است. بلورهای طلایی و براق قند روی چوب، به راحتی در چای یا دمنوش حل می شوند و عطر و طعم مطبوع زعفران را آزاد می کنند. به همین دلیل، بسیاری از برندهای معتبر مانند گز عسلک، انواع نبات چوبی ممتاز را برای سلیقه های مختلف عرضه می کنند.

نوع دیگر نبات، نبات دندانه ای یا نبات خرد شده است که بدون چوب و به صورت قطعات کوچک عرضه می شود. این نوع نبات برای شیرین کردن چای، دمنوش و حتی استفاده در آشپزی و شیرینی پزی کاربرد زیادی دارد. به دلیل اندازه کوچک و بسته بندی های سبک، خرید نبات دندانه ای گزینه ای اقتصادی و کاربردی برای استفاده روزمره محسوب می شود.

نبات نخی یکی از سنتی ترین انواع نبات است که بلورهای قند آن روی نخ پنبه ای رشد می کنند. این نوع نبات بیشتر در شهرهای مرکزی ایران تولید می شود و ظاهر کریستالی و درخشان آن جلوه ای خاص دارد. هرچند از نظر طعم تفاوت زیادی با سایر انواع ندارد، اما به دلیل ظاهر زیبا و اصالت سنتی، طرفداران خاص خود را دارد.

در سال های اخیر، نبات های طعم دار و رنگی با استقبال گسترده ای مواجه شده اند. این نوع نبات ها با استفاده از افزودنی های طبیعی مانند دارچین، زنجبیل، لیمو، هل یا زعفران تهیه می شوند و علاوه بر طعم دل نشین، خواص درمانی و انرژی بخش نیز دارند. به همین دلیل، بسیاری از افراد علاقه مند به دمنوش های گیاهی، این نوع نبات ها را برای مصرف روزانه انتخاب می کنند.

با توجه به تنوع بالا در انواع نبات ایرانی، انتخاب بهترین نوع نبات به ذائقه و هدف مصرف شما بستگی دارد. اگر به دنبال هدیه ای خاص و اصیل ایرانی هستید، نبات چوبی زعفرانی از برند گز عسلک می تواند انتخابی زیبا، ماندگار و خوش طعم باشد. برای مصارف خانگی نیز نبات خرد شده یا طعم دار گزینه ای عالی و مقرون به صرفه است.