طبع و خواص کنجد چیست؟

کنجد سیاه یکی از دانه‌های مغذی و با خواص درمانی فراوان است که در طب سنتی و مدرن جایگاه ویژه‌ای دارد. طبع گرم و تر این دانه، مصرف آن را برای بهبود مزاج سرد، تقویت استخوان‌ها، سلامت قلب و عروق، افزایش انرژی و تقویت سیستم ایمنی مناسب می‌سازد.

کنجد سیاه سرشار از کلسیم، منیزیم، آهن، ویتامین‌های گروه B و آنتی‌اکسیدان‌های قوی است که به کاهش التهاب، پیشگیری از کم‌خونی و حفظ سلامت پوست و مو کمک می‌کنند.

مصرف متعادل آن به ویژه در دوران پریود می‌تواند دردهای قاعدگی را کاهش داده، انرژی بدن را افزایش دهد و تعادل هورمونی را تقویت کند. روش‌های مصرف شامل دانه، روغن و ارده کنجد است که با توجه به مزاج و نیاز بدن می‌توان آن‌ها را در رژیم غذایی روزانه جای داد.

 

این دانه‌ی مغذی (Sesamum indicum) یکی از ارزشمندترین منابع غذایی و دارویی در جهان و به ویژه در طب سنتی ایرانی به شمار می‌آید که از هزاران سال پیش برای تغذیه و درمان به کار گرفته شده است.

دارای رنگ تیره، طعمی خاص و عطری قوی است و نه تنها در آشپزی و صنایع غذایی کاربرد دارد، بلکه در پیشگیری و درمان بسیاری از مشکلات جسمانی نیز مؤثر است.

تحقیقات علمی اخیر نشان داده‌اند که این دانه‌ی روغنی به دلیل داشتن ترکیبات فعال زیستی مانند آنتی‌اکسیدان‌ها، اسیدهای چرب غیر اشباع و مواد معدنی حیاتی، می‌تواند نقش مهمی در کاهش خطر بیماری‌های قلبی، کنترل دیابت، بهبود سلامت استخوان‌ها و تقویت سیستم ایمنی بدن ایفا کند.

کنجد سیاه یکی از گونه‌های اصلی کنجد است که نسبت به کنجد سفید دارای رنگ تیره‌تر، عطر و طعم قوی‌تر و خواص دارویی بیشتری است.

این دانه‌ها در نواحی خاورمیانه، هند و آسیای جنوب غربی از دیرباز کشت می‌شده‌اند و به عنوان یک منبع غنی انرژی و پروتئین گیاهی شناخته می‌شوند.

روغن حاصل از کنجد سیاه به دلیل داشتن اسیدهای چرب ضروری، ویتامین E و ترکیبات فنولی مانند سسامین و سسامول، یکی از سالم‌ترین روغن‌های گیاهی به شمار می‌رود و برای حفظ سلامت قلب، کاهش التهاب و تقویت سلول‌ها کاربرد فراوان دارد.

همچنین کنجد سیاه در صنایع غذایی سنتی ایران، مانند حلوا، شیرینی‌ها و نان‌ها، نقش مهمی ایفا می‌کند و همواره به عنوان یک ماده مقوی و انرژی‌زا شناخته شده است.

در طب سنتی ایرانی، هر ماده غذایی دارای طبع خاص است که می‌تواند مزاج و عملکرد بدن را تحت تأثیر قرار دهد.

طبع کنجد سیاه گرم و تر شناخته می‌شود، یعنی مصرف آن باعث افزایش گرمی و رطوبت در بدن می‌شود و انرژی و حرارت لازم را برای عملکرد بهتر اعضای بدن فراهم می‌آورد. افرادی که دارای مزاج سرد هستند، معمولاً علائمی مانند سردی دست و پا، ضعف عمومی، خستگی مزمن، خشکی پوست و کندی حرکات روده‌ای دارند.

مصرف متعادل کنجد سیاه می‌تواند این علائم را کاهش دهد، سوخت و ساز بدن را بهبود بخشد و قوای عمومی بدن را افزایش دهد.

با این حال، مصرف بیش از حد آن در افراد گرم‌مزاج ممکن است باعث تحریک بدن، بروز جوش‌های پوستی، خارش و افزایش حرارت داخلی شود، بنابراین توجه به مزاج فرد در میزان مصرف کنجد سیاه اهمیت ویژه‌ای دارد.

کنجد سیاه منبعی غنی از مواد مغذی و ترکیبات فعال زیستی است که هرکدام نقش حیاتی در سلامت بدن دارند.

این دانه‌ها حاوی پروتئین گیاهی با کیفیت بالا هستند که برای ساخت و ترمیم بافت‌های بدن ضروری است و برای افرادی که از رژیم‌های گیاهی پیروی می‌کنند، یک منبع پروتئینی کامل محسوب می‌شود.

همچنین کنجد سیاه دارای مقادیر قابل توجهی کلسیم، منیزیم، فسفر و آهن است که سلامت استخوان‌ها و دندان‌ها را تقویت می‌کنند و از کم‌خونی و ضعف عمومی جلوگیری می‌کنند. از نظر ترکیبات فعال زیستی، کنجد سیاه شامل آنتی‌اکسیدان‌های قوی مانند سسامین، سسامول و سسامولین است که به کاهش رادیکال‌های آزاد، محافظت از سلول‌ها و پیشگیری از پیری زودرس کمک می‌کنند. ویتامین E و گروه ویتامین‌های B موجود در این دانه نیز نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی و سلامت پوست و مو دارند.

 

کلسیم و منیزیم موجود در کنجد سیاه باعث افزایش تراکم استخوان‌ها و جلوگیری از پوکی استخوان می‌شوند.

مطالعات نشان داده‌اند که مصرف منظم کنجد سیاه به ویژه در زنان یائسه و افراد سالمند می‌تواند خطر شکستگی استخوان‌ها را کاهش دهد و به تقویت مفاصل کمک کند. همچنین فسفر و منیزیم موجود در این دانه، نقش مهمی در استحکام استخوان‌ها و پیشگیری از اختلالات اسکلتی دارند.

اسیدهای چرب غیراشباع مانند اسید لینولئیک و اولئیک در کنجد سیاه باعث کاهش کلسترول بد (LDL) و افزایش کلسترول خوب (HDL) می‌شوند.

آنتی‌اکسیدان‌های موجود در آن از التهاب عروق جلوگیری کرده و از تشکیل پلاک‌های چربی در دیواره‌ی رگ‌ها جلوگیری می‌کنند. به همین دلیل، مصرف منظم کنجد سیاه می‌تواند به کاهش فشار خون، جلوگیری از تصلب شرایین و کاهش خطر سکته‌های قلبی و مغزی کمک کند.

آهن، روی و ویتامین‌های موجود در کنجد سیاه نقش حیاتی در عملکرد صحیح سیستم ایمنی دارند. این ترکیبات باعث افزایش توان بدن در مقابله با عفونت‌ها، کاهش التهاب و بهبود روند بهبود بیماری‌ها می‌شوند.

به علاوه، آنتی‌اکسیدان‌های موجود در این دانه، سلول‌ها را در برابر آسیب‌های اکسیداتیو محافظت می‌کنند و عملکرد سیستم ایمنی را بهینه می‌سازند.

روغن کنجد سیاه یکی از منابع طبیعی تغذیه پوست و مو است. مصرف آن می‌تواند خشکی پوست را کاهش داده، لطافت و نرمی پوست را افزایش دهد و از بروز چین و چروک جلوگیری کند.

همچنین در طب سنتی، مصرف کنجد سیاه برای جلوگیری از سفید شدن زودرس مو و تقویت ریشه‌های مو توصیه شده است. این اثر به دلیل وجود ویتامین E، روی و ترکیبات آنتی‌اکسیدانی آن است که با رادیکال‌های آزاد مبارزه کرده و سلول‌های پوست و مو را تغذیه می‌کنند.

 

کنجد سیاه به عنوان یک ماده غذایی مقوی، انرژی بدن را افزایش می‌دهد و ضعف عمومی، خستگی مزمن و بی‌حالی را کاهش می‌دهد.

این اثر به ویژه در افرادی که دارای مزاج سرد هستند، محسوس است و می‌تواند به تعادل بدن و بهبود فعالیت‌های روزانه کمک کند. ترکیبات پروتئینی و اسیدهای چرب موجود در کنجد سیاه سوخت و ساز سلولی را بهبود می‌بخشند و سطح انرژی بدن را افزایش می‌دهند.

کنجد سیاه حاوی فیبر غذایی قابل توجهی است که باعث بهبود عملکرد دستگاه گوارش می‌شود، حرکات روده‌ای را منظم می‌کند و از یبوست جلوگیری می‌نماید. مصرف این دانه همچنین می‌تواند به رشد باکتری‌های مفید روده کمک کند و عملکرد سیستم گوارش را بهبود بخشد.

کنجد سیاه به دلیل طبع گرم و ترکیبات مغذی‌اش، در دوران پریود بسیار مفید است. این دانه سرشار از کلسیم، منیزیم، آهن و ویتامین‌های گروه B است که به کاهش دردهای قاعدگی، تنظیم هورمون‌ها و پیشگیری از کم‌خونی کمک می‌کنند.

آهن موجود در کنجد سیاه به جایگزینی خون از دست رفته در دوران پریود کمک کرده و خستگی و ضعف ناشی از قاعدگی را کاهش می‌دهد. منیزیم و ویتامین‌های گروه B نیز باعث آرامش عضلات رحم شده و دردهای گرفتگی را کاهش می‌دهند.

علاوه بر این، اسیدهای چرب غیراشباع و آنتی‌اکسیدان‌های موجود در کنجد سیاه به تعادل هورمونی کمک می‌کنند و التهابات ناشی از چرخه قاعدگی را کاهش می‌دهند.

برای بهره‌مندی بهتر از خواص کنجد سیاه در دوران پریود، می‌توان از روش‌های مختلف مصرف استفاده کرد: دانه‌های بوداده یا خام کنجد را به سالاد، نان یا شیرینی اضافه کرد، روغن کنجد را در تهیه غذاها یا به صورت خوراکی مصرف نمود، و یا ارده کنجد را با کمی عسل به عنوان میان وعده مغذی استفاده کرد.

برای مثال، یک خانم می‌تواند صبحانه خود را با یک قاشق غذاخوری ارده کنجد سیاه مخلوط با عسل و یک لیوان شیر شروع کند تا انرژی لازم برای روز را تأمین کند و دردهای پریود کاهش یابد. میزان مصرف توصیه‌شده برای این دوران حدود ۱۰ تا ۲۰ گرم دانه یا یک قاشق غذاخوری روغن یا ارده در روز است تا بدون ایجاد فشار بر سیستم گوارش، انرژی بدن تأمین شود و دردهای پریود کاهش یابد. مصرف منظم و متعادل کنجد سیاه می‌تواند باعث بهبود روحیه، کاهش خستگی و افزایش انرژی در این دوران شود و به عنوان یک راهکار طبیعی و سالم برای حمایت از سلامت زنان در چرخه قاعدگی مورد استفاده قرار گیرد.

کنجد سیاه را می‌توان به روش‌های مختلف و متنوع مصرف کرد. دانه‌های بوداده یا خام آن را می‌توان به نان، شیرینی، حلوا و حتی سالاد اضافه کرد.

روغن کنجد سیاه برای پخت و پز، سالاد و مصرف خوراکی بسیار مناسب است. ترکیب کنجد سیاه با عسل یا ارده یک میان وعده‌ی انرژی‌زا و مقوی برای صبحانه محسوب می‌شود. مصرف روزانه حدود ۱۰ تا ۲۰ گرم دانه یا یک قاشق روغن آن، برای بهره‌مندی از خواص سلامتی کافی است.

 

مصرف کنجد سیاه برای همه افراد مفید است، اما در موارد زیر باید احتیاط کرد:

• مصرف زیاد در افراد گرم‌مزاج می‌تواند باعث تحریک پوست، جوش و خارش شود.
• افراد حساس به آلرژی‌های غذایی باید ابتدا مقدار کمی مصرف کنند.
• روغن کنجد سیاه کالری بالایی دارد، بنابراین مصرف بیش از حد ممکن است منجر به افزایش وزن شود.

کنجد سیاه یک دانه‌ی ارزشمند با خواص غذایی و درمانی فراوان است. طبع گرم و تر آن باعث تعادل مزاج، تقویت استخوان‌ها، سلامت قلب، افزایش انرژی بدن و بهبود عملکرد سیستم ایمنی می‌شود. مصرف متعادل این دانه در رژیم غذایی روزانه، به ویژه برای افراد سردمزاج، بسیار مفید است و می‌تواند سلامت عمومی بدن را بهبود بخشد. علاوه بر این، مصرف کنجد سیاه در دوران پریود به کاهش درد، پیشگیری از کم‌خونی و افزایش انرژی کمک می‌کند. با توجه به ترکیبات مغذی و خواص دارویی کنجد سیاه، افزودن آن به رژیم غذایی روزانه یک انتخاب هوشمندانه برای حفظ سلامت و تقویت بدن محسوب می‌شود.

همچنین جالب است بدانید که در صنایع غذایی سنتی ایران، برندهایی مانند عسلک در تولید پولکی‌ها از کنجد استفاده می‌کنند تا هم طعم دلپذیر و هم خواص مغذی این دانه ارزشمند را به محصول نهایی اضافه کنند.